آسیب شناسی روابط عمومی ، ورود رسمی ما به کهکشان گوتنبرگ , با ابزاری بود که تنها به منظور پروپاگاندا (تبلیغات ی ) آن هم از نوع بزرگ نمایی های دروغین همراه بوده است . در واقع اجرای روابط عمومی غلط در ایران ، با انتشار کتاب ” فتح نامه ” درباره جنگ های ایران و روسیه آغاز شد .
ممالکی را میشناسم که چند صد میلیارد دلار مقروض هستند و علاوه بر آن , مخارج تبلیغاتی شرکت های داخلی آنها در سال ازچندین میلیارد دلار می کند…اسمش را public (روابط عمومی ) می گذارند. محمد رضا پهلوی روابط عمومی را همان آگهی های بازرگانی و پروپاگاندا فرض میکرده و به پیشرفت های علمی و اجتماعی و … ایران تا حد تایید قدرت مطلقه اش باور داشته است . نظام های حاکم بر ایران همواره به تصویرسازی های تبلیغاتی رهبران مستبد پیرامون خود مشغول بوده اند , و در طول تاریخ ، هیچ مشخصه و تغییر بارزی در این کارکردها دیده نشد . سرپرستی سایکس ( شرق شناس و ایران شناس برجسته انگلیسی ) می گوید : ایران کنونی به گونه ای طراحی شده که فرمانروایان آن زمان را تبلیغ کند و به تعظیم آنها بپردازد . مدیران و متولیان اداره امور عمومی کشور روابط عمومی علمی را باور ندارند , به همین دلیل روابط عمومی ها در ایران از پشتوانه مدیریتی لازم برخوردار نیستند . تاسیس روابط عمومی در ایران را به دوران ناصرالدین شاه نسبت می دهند که پس از سفر فرنگ تصمیم گرفت تا در دربار قاجار ، گونه ای از روابط عمومی را ایجاد کند . البته او این تلاش را به قصد تبلیغات حکومتی تعقیب کرد . ریشه های تاسیس حرفه روابط عمومی علمی به معنای امروزی را باید از دوران
شهریور 1320 جستجو کرد . دوایر تبلیغات ، انتشارات ، اطلاعات و نام هایی نظیر : روابط یا استخبارات و اداراتی با نام های مشابه بعد از شهریور 1320 بیانگر این است که کوشش هایی برای ایجاد روابط عمومی در آن دوران به عمل آمده است . از آنجا که روابط عمومی معاصر ایران مانند بسیاری از کشورها به طور اجتناب ناپذیری با تاریخ ، اوضاع اقتصادی ، فلسفه وجودی ، ساختار و کارکردهای وسایل ارتباط جمعی ، فلسفه غالب ی و مذهبی کشور درهم آمیخته است ؛ پس روند هنجارسازی و قالب بندی رفتار سازمانی اهالی این حرفه متناسب با فرهنگ ، ت و اقتصاد کشور شکل گرفته است . کشور (حکومت )به ترویج تفکر اسلامی اهمیت می دهد و در این زمینه , هم به وسایل ارتباط جمعی نوین و هم سنتی می اندیشد . در حقیقت میزان تلاش دولت برای تبلیغ تفکر اسلامی در سراسر تاریخ ایران بی سابقه است. همانا این روند فارغ از
دغدغه های رایج در جهان صنعتی و پیشرفته که عمدتا بر مدار رضایت مشتری و اصل اساسی پاسخگویی استوار است ، ظهور یافته ، چرا که توسعه روابط عمومی در ایران به طور پیچیده ای با دولت های اقتدار گرای آن در سراسر تاریخ مرتبط بوده است . بنابراین روابط عمومی معمولا به عنوان ابزاری برای اهداف تبلیغاتی و نه وما عامل تسهیل ارتباط و هماهنگی و سازگاری بین دولت و مردم در نظر گرفته می شد . تغییر شکل و دگرگونی برون زاد شبه نظام آموزشی سنتی در ایران ، با تاخیر، ضعف و کم اثری رشته های علوم اجتماعی به عنوان مبنای اصلی شکل گیری حرفه روابط عمومی ، همراه بوده است. این ضعف ها و کاستی ها را می توان به نقص های نهادی و سازمانی در کل جامعه مرتبط دانست. تحولات گسترده سیستم های اجتماعی در غرب ، علم گرایی و استقلال پژوهشی و نیاز سیستماتیک به دانش و فرآوری اطلاعات و توسعه نظام اجتماعی و آموزشی را ایجاب کرده است . همان تغییر ساختارهای آموزشی در ایران ، بر اثر حاکمیت های ی غیر مدرن ، اقتصاد تک محصولی و نفت محور و فرهنگ سنتی و ایدئولوژی گرا ، پتانسیل لازم را برای ایجاد سازمان مدرن آموزشی با سازوکارهای پشتیبانی از جریان های نوسازی فراهم نکرد . به عبارت دیگر وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری فاقد ویژگی های یک سازمان مدرن و دموکراتیک بوده و نتوانسته است از زمینه ظهور روابط عمومی ، دارای ساختار و کارکرد های مطلوب باشد . در غرب کثرت گرایی فرهنگی زمینه انتقاد اجتماعی ، تنوع دیدگاه ها و سبک های زندگی را فراهم و تقویت کرده است و در مقابل ، نهاد های اجتماعی – فرهنگی ایران از ایجاد سازوکارهای تغییر و سازگاری با تحولات محیطی و رشد علوم تجربی جلوگیری و با تبلیغات وسیع رفتارهای سنتی را در سازمان های به ظاهر مدرن بازتولید می کنند . در قانونگذاری روابط عمومی ، وزارت امور اقتصاد و دارایی بدون سخن از (اهداف) ، (وظایف) ، (ماموریت) ، (راهبردها) و(ت ها )تنها به شرح وظایف روابط عمومی که بر اساس چهاردسته فعالیت ، ( امور رسانه ای ) ، (تبلیغات و تشریفات) ، (اطلاع رسانی و انتشارات )و واحد ( پژوهش و افکارسنجی ) تنظیم شده ، می پردازد . و اساسا سازمانی تبلیغاتی را شرح می دهد . مورد چهارم نه تنها در این وزارتخانه ، بلکه در همه روابط عمومی های مورد مطالعه فاقد جنبه عملی است . در متون مقررات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از راهبرد های محتوایی سخن به میان آمده است . این راهبرد ها سرشار از اصطلاح ، عبارت و واژه های مبهم و آرمانی ، احساسی و دینی تعریف نشده نظیر : ( مکتب فکری و ی امام راحل و رهبر معظم انقالب اسالمی )، ( ترویج و اقامه احکام الهی ) ، ( تقویت اخالق اسالمی و فضایل انسانی ) ، ( مبارزه با خرافات و موهومات ) ، ( تبیین و تقویت فرهنگ مهدویت و نهضت انتظار ) ، ( تقویت روحیه خودباوری ) ، ( ترویج فرهنگ ظلم ستیزی و استکبار ستیزی )، ( اهتمام به امر به معروف و نهی از منکر ) و ( تعمیق و نشر ارزشهای انقلاب اسلامی ) است که اساسا با مفهوم راهبرد و عملکرد وزارت چندان میانه ای ندارند . در غرب عرصه اقتصادی ، نخستین قلمرو ظهور روابط عمومی بوده و مدیریت اطلاعات برای سازگاری سازمان ها با تحولات گسترده اجتماعی ضرورت یافته و در ایران ، اقتصاد دچار بیماری تک محصولی و متاثر از نظام ی استبدادی ، همراه با نظام فرهنگی بسته و گرفتار ایدئولوژی ، زمینه دموکراتیک ظهور روابط عمومی را فراهم نکرده است . سازماندهی معیوب ساختار نیروی انسانی ، یکی از عوامل تعیین کننده در کیفیت اجرای ماموریت و وظایف سازمان ها و روابط عمومی هاست. در این مورد مشخص شد که هیچ یک از روابط عمومی ها از ساختار و سازماندهی مطلوب برخوردار نیستند.
به عنوان مثال : تعداد کم نیروی انسانی متخصص وترکیب تخصصی و شغلی ناقص روابط عمومی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در مقایسه با ماموریت و وظایفش به شرح زیر است :
مدیر کل روابط عمومی – دکتری علوم ارتباطات اجتماعی
معاون اداره کل – کارشناس ارشد روابط بین الملل
رییس اداره ارتباطات – کارشناس جامعه شناسی
مسوول دبیرخانه و بایگانی – کاردانی روابط عمومی
خوشنویس – دیپلم
مسوول سایت – کارشناس روابط عمومی
مسوول دفتر – دیپلم
ارتباط با رسانه ها – کارشناس مدیریت بازرگانی
مسوول سمعی و بصری – دیپلم
در یک ساختار، توزیع نیروی انسانی متخصص و کارآمد باید تخصصی ، سنی، تجربی، جنسیتی و مهارتی، متوازن و مبتنی بر هم افزایی انرژی مصروف کار باشد.
مقالات مرتبط: انجمن بین المللی روابط عمومی
به نظر می رسد ، آسیب شناسی روابط عمومی و بحران های جامعه ایران (ابرسیستم) ، بر فرایندهای ایجاد و تحول نهادها و سازمان ها (سیستم ها و پاره سیستم های مدرن ) تاثیری عمیق داشته است. درواقع ، عدم توسعه توازن اجتماعی ، باعث شده است تا زیرساخت ها و ساختارهای لازم برای ایجاد سازمان های مدرن شکل نگیرد و این سازمان ها ، به صورت سیستماتیک ، مدیریت نشده و ازکارکرد مطلوب محروم شوند. ساختار سازمانی و نیروی کارشناس ، مبتنی برکار حرفه ای و رضایت شغلی به عنوان بستر رشد و توسعه خلاقیت ها و آمادگی ذهنی برای ارائه خدمات خرسند ساز و مشتری محور در نیروهای انسانی وجود ندارد. سازمان های شبه مدرن و ناکارآمد موجود ، بر اثر نقص عمده در الگوی مدیریتی ، تنها اجازه می دهند که روابط عمومی ها در تولید اطلاعات و جریان های ارتباطی از الگوی رسانه ی تبلیغات محور پیروی کنند . بنابراین ، الگوهای رفتاری ، روال کار ، روند ها ، کنش متقابل و نقش های افراد در تعامل با یکدیگر ، تابع سلسه مراتب دستوری و فاقد انگیزش های فردی – اجتماعی مطلوب است . جایگاه مشتریان نزد این واحد ها ، در سطحی نازل است . مستندسازی نظام پاسخگویی به مشتریان به عنوان شاخص اصلی مشتری گرایی در سازمان های مدرن، در غیاب استراتژی ها و ت های مشتری مدارانه وجود ندارد و اساسا گرایش به سوی تامین اینگونه تمهیدات در برنامه و عمل روابط عمومی ها، دیده نمی شود. روابط عمومی ها ، تابع الگوی اطلاع رسانی تبلیغاتی و محروم از پژوهش و افکار سنجی هستند. بنابراین، تصویر آسیب های وارده به روابط عمومی ها، بازتاب تصویر مینیاتوری آسیب های وارده به نهادها و سازمانهای اجتماعی ایران است و اصلاح آن جز از طریق برنامه ای سیستماتیک و بنیادی میسر نیست.
ما در این بخش آسیب شناسی روابط عمومی در ایران را برای شما بیان کردیم شما همراهان عزیز می توانید نظرات خود را در خصوص این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
منبع : mohre8